Hoe beleven jullie kinderen de scheiding?
Voor de meeste kinderen zet de scheiding van hun ouders hun wereld op zijn kop. De wereld zoals ze die kennen, gaat sterk veranderen. Vaak moeten ze verhuizen, mogelijk gaan ze naar een andere school en zien ze hun vrienden veel minder of zelfs nooit meer. Ook zullen ze één of beide ouders minder vaak zien.
Voor sommige kinderen komt een scheiding totaal onverwacht. Anderen zagen het aankomen. Ook de reacties op de scheiding kunnen verschillen per kind, en zijn deels afhankelijk van hun leeftijd.
Wat hebben jullie kinderen nodig van jullie als ouders?
Geborgenheid en een gevoel van veiligheid.
Het gevoel dat jullie er zijn voor je kind.
Dat jullie hem of haar zien en horen.
Neem samen verantwoordelijkheid voor de scheiding en Vertel samen aan jullie kinderen dat jullie gaan scheiden.
Het DOEL van het gesprek waarin jullie de kinderen vertellen dat jullie gaan scheiden is:
- Je kinderen een gevoel van veiligheid geven.
- Hen laten weten dat jullie als ouders de verantwoordelijkheid nemen voor de scheiding. Zo kan voorkomen worden dat jullie kinderen denken dat zij schuld hebben aan jullie scheiding.
- Voorkomen dat ze in een loyaliteitsconflict terecht komen. Kinderen met een loyaliteits- conflict hebben het gevoel dat ze moeten kiezen vóór één van jullie twee, en daarmee tégen de ander. Ze hebben het idee dat ze niet trouw kunnen of mogen zijn aan jullie allebei.
- Voorkomen dat de kinderen jullie pijn willen wegnemen of verzachten. Dat doen kinderen vaak door vanaf dat moment voor jullie te gaan zorgen en/of door het perfecte kind te willen zijn.
Gevoelens van onveiligheid, schuldgevoelens, in een loyaliteitsconflict zitten, langdurig zorgen voor de ouder(s) en het perfecte kind proberen te zijn, zijn allemaal nadelig voor de ontwikkeling van kinderen.
Dit gesprek is er voor jullie kinderen. Wees beschikbaar voor hen. Kijk naar hun lichaamstaal en houd je eigen emoties onder controle.
Hoe pak je het gesprek aan? Tien tips:
- Doe het samen en beschuldig elkaar niet.
- Breng de boodschap aan alle kinderen (vanaf ongeveer 3 jaar en ouder) tegelijkertijd.
- Vertel een gezamenlijk verhaal (dus niet twee verschillende verhalen) dat voor kinderen te begrijpen is. Vertel het helder en duidelijk. Draai er niet omheen en verzacht de boodschap niet. Vertel dat jullie besloten hebben als ouders uit elkaar te gaan. Dat betekent: niet meer bij elkaar wonen.
- Vertel hen dat jullie allebei heel veel van hen houden, en dat jullie liefde voor hen nooit over zal gaan.
- Vertel dat jullie samen ouders blijven en dat ze niet hoeven te kiezen tussen jullie. Als één van jullie twee meteen ergens anders gaat wonen, vertel dat die ouder wel in hun leven blijft en dat ze die ouder gewoon zullen blijven zien.
- Zeg expliciet dat de scheiding iets is tussen jullie en dat de kinderen daar geen invloed op hebben en dus ook geen schuld aan kunnen hebben.
- Zeg tegen jullie kinderen dat ze zich geen zorgen om jullie hoeven te maken. Dat jullie goed voor jezelf kunnen zorgen.
- Als je al weet welke dingen niet veranderen, vertel die dan (bijvoorbeeld oppas, school, sportclub etc.).
- Geef je kinderen de vrijheid om er met anderen over te praten. Vertel wanneer jullie het nieuws tegen anderen vertellen en aan wie jullie het al verteld hebben. Zo weten ze bij wie ze terecht kunnen en dat het OK is om met anderen over jullie scheiding te praten.
- Let op hun lichaamstaal. Onderbreek het verhaal voor een knuffel als nodig, of om vragen te beantwoorden.
Wat niet doen:
- Bij dit gesprek horen geen derden (zoals familie, vrienden of hulpverleners) aanwezig te zijn. Ouders moeten laten zien dat ze zelf de verantwoordelijkheid nemen en dat ze dat zelf kunnen. Dat geeft een veilig gevoel
- Ga niet meteen over tot praktische zaken. Geef kinderen eerst de tijd om van de schok te bekomen
- Probeer het besluit niet te rechtvaardigen door te zeggen dat het voor hen ook beter zal worden. Neem als ouder zelf de volle verantwoordelijkheid: “Wij hebben besloten dat het beter is dat we uit elkaar gaan en we weten dat dit heel erg is voor jullie”
Vooraf:
- Bereid het gesprek goed voor en oefen het zonodig, want de meeste kinderen vergeten dit gesprek nooit meer. Vanaf nu gaat hun wereld helemaal veranderen.
- Bereid je voor op de waarom-vraag. Maak een logisch verhaal: er was eens, toen gebeurde dit, nu is de situatie zo, dit gaat er gebeuren. Betrek geen derden (nieuwe liefdes) in dit verhaal. Het gaat om jullie: papa en mama.
- Houd je eigen emoties onder controle zodat jullie kinderen ruimte krijgen om hun emoties te uiten in plaats van dat zij sterk moeten zijn voor jullie. Dus zorg dat je de tijd genomen hebt voor je eigen emoties, zodat je niet overstuur raakt tijdens het gesprek. Het zal geen leuk gesprek worden voor de kinderen, maar duidelijkheid zal hen goed doen. Geef de partner voor wie het scheidingsbesluit het verst is, voldoende tijd (in dagen/weken) om zijn of haar emoties zover onder controle te krijgen, dat hij/zij in staat is dit gesprek met het kind te voeren. De ouder die zijn emoties het beste onder controle heeft, doet het woord.
Na het vertellen van de boodschap:
- Wees nieuwsgierig naar wat er in je kind om gaat. Vraag naar hun beleving en luister goed naar wat ze zeggen.
- Geef ruimte voor emoties.
- Accepteer de reacties van je kinderen.
- Laat hen vragen stellen.
- Kom er later nog een keer bij hen op terug. Dat kan ieder van jullie ook alleen doen. Vraag of ze nog iets kwijt willen of vragen hebben.
- Betrek je kinderen bij de verdere concrete planning. Houd rekening met hun wensen. Maak duidelijk dat jullie als ouders de eind-verantwoordelijkheid houden.
Mogelijke reacties van kinderen op het scheidingsbericht
Reacties kunnen lang aanhouden en zeker in het begin erg fel en emotioneel zijn. Kinderen kunnen boos worden of verdrietig. Als ze veel ruzies mee gekregen hebben kunnen ze ook opgelucht zijn. Een andere mogelijkheid is dat ze zich juist emotioneel van je afsluiten of doen alsof er niets aan de hand is. In het laatste geval ontkennen ze de scheiding.
Met name jonge kinderen hebben herenigingsfantasieën. Dergelijke fantasieën kunnen een onderdeel zijn van het verwerkingsproces van je kind. Ga hier echter niet in mee.
Kinderen kunnen zich ook verward voelen of onzeker, nu ze erachter komen dat jullie niet voor alle problemen een oplossing hebben en dat het leven onvoorspelbaar is. Ze kunnen zich onmachtig voelen, omdat ze geen grip hebben op de situatie.
Ook kunnen ze het gevoel hebben dat ze afgewezen worden of zich verraden voelen. Vaak zijn kinderen angstig dat ze vroeg of laat ook verlaten zullen worden door jullie. Immers, zij zien dat de eenheid van het gezin blijkbaar kan ophouden te bestaan.
Je kind kan schuldgevoelens hebben en denken dat hij of zij de oorzaak is van jullie breuk. Door de emotionele stress rondom de scheiding hebben jullie de laatste tijd misschien vaker tegen je kind gesnauwd. Kinderen kunnen daarom denken dat ze iets verkeerds gedaan hebben en dat dát de reden is dat jullie nu uit elkaar gaan.
Sommige kinderen reageren heel praktisch: ze gaan plannen maken, opperen ideeën en stellen vragen als “Wie is er thuis als ik uit school kom?”.
Daarnaast kun je ook een terugval zien in de ontwikkeling, zoals weer in bed plassen.
Hoe best te reageren op je kind
- Voel je niet afgewezen door de reactie van je kind.
- Reageer begripvol op je kind.
- Gun je kind de tijd die hij of zij nodig heeft om het scheidingsbericht te verwerken.
- Laat hen merken dat je er voor hen bent en altijd van hen zult blijven houden.
- Je kind kan schrikken van de felheid van zijn eigen reactie. Stel je kind dan gerust.
- Herhaal dat ze geen schuld hebben aan jullie scheiding.
Scheiden is een rouwproces, ook voor kinderen!
Net zoals jullie als ouders een rouwproces doorlopen na jullie scheiding, doen kinderen dat ook. Ook zij kunnen alle of verschillende fasen van dit rouwproces doorlopen. Zij kunnen daarbij de fasen doorlopen zoals hieronder is weergegeven. Echter, ze kunnen ook fasen overslaan of heen en weer switchen tussen verschillende fasen. Iedereen verwerkt een scheiding op zijn eigen manier en er is niet één juiste manier.
de hulptroepen voor je kind
Als de stress en ruzies nog volop aanwezig zijn, kan het moeilijk zijn om er helemaal voor je kind te zijn. Zeker als je het gevoel hebt dat je kind meer nodig heeft dan jullie hem of haar op dit moment kunnen bieden, is het verstandig om de hulptroepen in te schakelen. Dit kunnen opa en oma zijn, een buurvrouw, een leraar(es) op school, een sportleraar etc. Vertel je kind wie jullie op de hoogte zullen brengen van jullie aanstaande scheiding, zodat ze weten bij wie ze terecht kunnen.
Afluitende tip:
Vraag je kinderen hoe zij aan anderen uitleggen waarom jullie uit elkaar gaan. Misschien hebben zij wel hele andere redenen in hun hoofd dan jij denkt. Door er met hen over te praten, weten ze dat er geen taboe op rust. Jij komt er zo achter of ze een juist beeld hebben van jullie scheiding en of ze een verhaal hebben dat ze zelf begrijpen.
Heb je naar aanleiding van dit blog artikel vragen? Aarzel niet om contact met mij op te nemen.